Odpowiednio zbilansowana dieta jest niezbędnym elementem w procesie leczenia choroby Hashimoto (autoimmunologicznego zapalenia tarczycy). Może ona spowolnić proces zapalny choroby, ale także przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zaburzeń występujących w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy. Usprawnia też stosowaną farmakoterapię.
Warto podkreślić, że zastosowanie odpowiedniej diety może w znacznym stopniu poprawić samopoczucie pacjenta i zmniejszyć ryzyko powikłań choroby [1]. Zalecenia dietetyczne w chorobie Hashimoto to temat bardzo popularny. W Internecie można znaleźć wiele informacji, niestety często nieprawdziwych. Poniżej przedstawiłam zbiór moich obserwacji zebranych na podstawie pracy z Pacjentami z tą chorobą.
Na skróty
Liczba posiłków i podaż kalorii
Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto powinny spożywać posiłki tak jak osoby zdrowe, czyli od 3 nawet do 5/6 posiłków dziennie – w regularnych porach i odstępach czasu. Jeżeli decydujemy się na 3 posiłki warto dorzucić dodatkowo przekąskę. Z reguły 3 posiłki to nieco za mało by wytrzymać cały dzień bez podjadania. Regularne spożywanie posiłków zapobiega spowolnienia tempa przemiany materii, co jest istotne w kontekście częstych problemów Pacjentów w wagą [2].
Utrzymanie prawidłowej masy ciała odgrywa ważną rolę w normalizacji stężeń hormonów we krwi [1]. Jednak zbyt duże restrykcje dotyczące podaży kalorii w diecie mogą skutkować wzrostem stężenia TSH, jak i również spowolnieniem tempa metabolizmu. Tego typu przypadki bardzo często obserwuję w gabinecie, kiedy Pacjent korzysta z diet z Internetu… Ilość kalorii w diecie powinna być indywidualnie dostosowana do pacjenta i uzależniona od jego wieku, płci, aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego oraz chorób współwystępujących [2]. W celu doboru odpowiedniej ilości kalorii w diecie możecie skorzystać np. z kalkulatora całkowitej przemiany materii dostępnego na stronie.
Białko w diecie osób z Hashimoto
Istotnym zaleceniem dietetycznym u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy jest zwiększenie podaży białka w stosunku do norm obowiązujących dla ludzi zdrowych [2]. Białko wykorzystywane jest jako substrat do syntezy hormonów tarczycowych. Ponadto zaobserwowano, iż odpowiednia podaż białka hamuje u pacjentów wypadanie włosów, które jest jednym z częstszych objawów choroby. Zauważyłam że podaż białka na poziomie 1-2 g na kg/masy ciała daje pod tym względem najlepsze rezultaty.
Skąd czerpać białko?
Dobry źródłem białka w przypadku osób z Hashimoto są: ryby, mięso białe i nasiona roślin strączkowych (tak – strączki również mogą wchodzić w skład diety – ważne jedynie by unikać soi).
Dlaczego warto jeść ryby przy Hashimoto?
W przeciwieństwie do mięsa ryby zawierają tłuszcze, które korzystnie wpływają na niwelowanie stanu zapalanego. Dodatkowo są dobrym źródłem selenu, którego podaż jest bardzo ważna dla prawidłowej pracy tarczycy. Warzywa strączkowe z kolei prawie nie zawierają tłuszczu, posiadają za to większą ilość węglowodanów o niższym indeksie glikemicznym i błonnik. W przypadku występowania zaburzeń jelitowych i tendencji do wzdęć warzywa strączkowe lepiej jest spożywać w ograniczonych ilościach. Ze względu na wyższą zawartość niekorzystnych tłuszczy produkty takie jak mięso czerwone i tłusty nabiał należy spożywać w ograniczonych ilościach. W szczególności jest to istotne jeżeli u Pacjenta jednocześnie występują zaburzenia gospodarki cholesterolowej.
Zalecenia odnośnie ograniczenia spożycia czerwonego mięso dotyczą z resztą nie tylko osób z chorobą Hashimoto. Jeżeli ciekawi Was jakie porcje są uznawane za maksymalne w zdrowej diecie zapraszam do artykułu Instytutu Żywności i Żywienia.
Jak to jest z tym nabiałem w Hashimoto?
Wielu Pacjentów z którymi spotkałam się w swojej praktyce po tym jak dowiedziało się że chorują na Hashimoto, od razu chciało wyeliminować nabiał. Krąży wiele mitów w Internecie na temat szkodliwości tej grupy produktów, jednak nie u każdego eliminacja nabiału jest uzasadniona. Co więcej nabiał to cenna grupa produktów o wysokich walorach odżywczych o czym możecie przeczytać np. w tym artykule. Dlatego jeżeli Pacjent nie odczuwa dolegliwości zdrowotnych po jego spożyciu i nie ma u niego stwierdzonych alergii nie widzę potrzeby eliminacji nabiału z diety.
W przypadku uzasadnionych przesłanek, np. w przypadku alergii na białka mleka krowiego należy pamiętać, że eliminując nabiał należy zastąpić w diecie wapń z innych produktów. Pamiętajcie więc, że chcąc wyeliminować grupę produktów z diety, należy je mądrze zastąpić, tak by w Waszej diecie niczego nie brakowało.
Węglowodany w chorobie Hashimoto
Źródłem węglowodanów w diecie chorych powinny być produkty zbożowe pochodzące z pełnego przemiału. Charakteryzują się one niższym indeksem glikemicznym oraz większą zawartością witamin, składników mineralnych i błonnika, niż produkty oczyszczone. Ze względu na częste współwystępowanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej u tych pacjentów, niski indeks glikemiczny diety jest niezwykle istotny. Dobre źródło błonnika stanowią warzywa i owoce, będące także doskonałym źródłem wielu składników mineralnych, witamin i przeciwutleniaczy. Należy ograniczyć produkty będące źródłem cukrów prostych. Słodycze spożywane w zbyt dużych ilościach mogą zwiększać ryzyko otyłości, cukrzycy i wielu innych chorób, w tym nowotworów. Co do pszenicy i glutenu to jeżeli nie macie badań stwierdzających celiakię, alergię na białka pszenicy i nie obserwujecie u siebie objawów po spożyciu produktów zawierających gluten (m.in. bóle jelit, wysypki), nie ma potrzeby bezzasadnie eliminować ten składnik w diecie [5].
Tłuszcze w Hashimoto
Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto powinny zwracać uwagę zarówno na ilość, jak i jakość spożywanego tłuszczu. Należy ograniczać podaż tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, które stanowią bogate źródło nasyconych kwasów tłuszczowych. Warto za to spożywać tłuszcze roślinne (olej rzepakowy bio, lniany, oliwa z oliwek, orzechy, pestki i nasiona) oraz ryby. Ryby pełnią szczególnie ważną rolę ze względu na zawartość kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i selenu. Posiadają one właściwości przeciwzapalne, a także hamują nadmierną odpowiedź układu immunologicznego. Ponadto mają pozytywny wpływ na konwersję hormonów tarczycowych. Kwasy te cechuje także działanie przeciwzakrzepowe i przeciwmiażdżycowe. Przyczyniają się również do obniżania stężenia trójglicerydów w surowicy krwi. [1,2]
Jod, selen i witamina D
Chorzy powinni zwrócić uwagę na odpowiednią podaż witaminy D, jodu i selenu. Są one niezbędne dla właściwej pracy tarczycy [2].
Z praktyki zauważyłam, że największy problem jest z witaminą D3.
W przypadku chorób autoimmunologicznych dobrze gdy jej poziom oscyluje BLISKO GÓRNEJ GRANICY NORMY czyli koło 40-50 ng/ml. Tym czasem większość moich Pacjentów ma wyniki na poziomie ok 10-20 ng/ml , czyli dużo za mało… Co do jodu to ze względu na to, że do soli kuchennej pierwiastek ten jest dodawany obligatoryjnie, nie widzę zagrożenia niedoborów. Nie jestem endokrynologiem, jednak na podstawie rozmów w lekarzami z którymi współpracuję ostrzegam przed suplementacją jodu przy Hashimoto bez wcześniejszego wykonania badań! Może to okazać się niebezpieczne w skutkach i zaostrzyć występujący już w organizmie stan zapalny. W szczególności jest to niebezpieczne jeśli jednocześnie mamy niedobór selenu. Piszę o tym bo kiedyś było to modne zalecenie i obecnie również spotykam się czasem z suplementacją jodu przez Pacjentów na własną rękę…Lepiej tego nie robić!
Podsumowanie
Sposób żywienia jest niezwykle ważnym elementem w procesie leczenia choroby Hashimoto. W jadłospisie pacjenta należy zwrócić uwagę na odpowiednią podaż pełnowartościowego białka i kwasów tłuszczowych omega-3. Dieta stosowana przez chorych powinna charakteryzować się ponadto niskim indeksem glikemicznym i wysoką zawartością związków przeciwutleniających. Są one zawarte m.in. w kolorowych warzywach, owocach i przyprawach . Odpowiednia podaż jodu, selenu i witaminy D jest także ważnym elementem diety osób z Hashimoto. Zanim jednak wdrożymy suplementację warto wcześniej zrobić badania i skonsultować się z lekarzem endokrynologiem [2].
Bibliografia
- Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat Chem Toksykol 2015, 48, 2, 117-127
- Ratajczak A., Moszak M., Grzymisławski M.: Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ 2017, 7, 4, 305-311
- Lund P.: Jak kontrolować swój metabolizm
- Hozyasz K., Słowik M.: Mleka inne niż ogólnodostępne krowie – argumenty za i przeciw. Prz Gastroenterol 2013, 8, 2, 98–107
- Jarosz M, Stolińska H, Wolańska D. Żywienie w niedoczynności tarczycy. Warszawa, PZWL, 2014