Układ odpornościowy
Długotrwały stres może wpłynąć na układ immunologiczny. W stanie homeostazy układ immunologiczny jest aktywny i zwykle skutecznie zwalcza wirusy i bakterie. Gdy jednak doświadczasz silnego stresu przez dłuższy okres czasu zmiany chemiczne zachodzące w Twoim organizmie, mogą zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Dochodzi wtedy do większej podatności na zarażenie wirusami, czy bakteriami zarówno z otoczenia, jak i tych już znajdującymi się w organizmie.
To więc czy jesteśmy zdrowi, czy chorzy w dużym stopniu zależy od naszych myśli i przekonań na temat siebie samych i naszego otoczenia.
Układ krwionośny
Stres wiąże się z aktywacją układu współczulnego, która powoduje wzrost częstości rytmu serca i ciśnienia tętniczego krwi, a także skurcz naczyń tętniczych. Może prowadzić to do upośledzenia funkcji śródbłonka naczyniowego oraz zaburzeń w układzie krzepnięcia. Dlatego długotrwały stres może skutkować nadciśnieniem, arytmią oraz rozwojem miażdżycy.
Układ pokarmowy
Adrenalina i noradrenalina wydzielane w czasie stresu powodują zahamowanie procesów trawiennych i osłabienie perystaltyki jelit na wypadek potrzeby „ucieczki”.
U osób nieustannie narażonych na stres można zaobserwować zwiększony apetyt, częstsze podjadanie, słabszą przemianę materii, wzrost masy ciała. Dochodzi także do osłabienia wydzielania kwasu żołądkowego, a przez to do pogorszenia trawienia. W wyniku tego może dochodzić do zatrzymania wody w organizmie oraz osłabienia perystaltyki jelit, co przyczynia się do zwiększonej tendencji do zaparć.
Nadmierne pobudzenie emocjonalne może nie tylko wywoływać choroby, takie jak zespół jelita drażliwego czy choroba wrzodowa żołądka, ale także przyczyniać się do nasilenia objawów rozmaitych dolegliwości zdrowotnych.
Zespół jelita drażliwego, a stres
Podczas sytuacji stresowej, dochodzi do odpływu kwi z jelit na rzecz bardziej kluczowych dla mechanizmu “walki lub ucieczki” organów takich jak mózg, czy mięsień sercowy. W skutek tego wydłużony zostaje proces trawienia zarówno w jelicie cienkim, jak i grubym.
Błona śluzowa jelit staje się łatwo przepuszczalna, przez co antygeny i substancje z papki jelitowej pobudzają włókna nocyceptywne (bólowe) i wywołuję nieprzyjemne doznania bólowe, charakterystyczne dla bycia w stresie (określane przez pacjenta jako ból żołądka, jelit, skurcze brzucha).
Osłabiona zostaje zdolność śluzówki do regeneracji, zwiększa się też przepuszczalność jelit, sprzyjając przenikaniu szkodliwych substancji do układu krążenia.
Te wszystkie zaburzenia prowadzą do zmian w obrębie jelit, które obejmują m.in. zaburzenie składu mikroflory jelitowej oraz nieprawidłowe (nadmierne/niedostateczne) skurcze jelit. Pojawiają się takie objawy jak: dyskomfort w nadbrzuszu i ból po jedzeniu , częste wzdęcia, zaparcia, biegunki, luźne lub “bobkowate” stolce z widocznymi pasmami śluzu.
Stres, zespół jelita drażliwego, depresja…
Szereg badań potwierdza podobieństwo ośrodków nerwowych w mózgu i w jamie brzusznej. Okazało się, że niemal wszystkie substancje przekazujące bodźce nerwowe w mózgu funkcjonują także w przewodzie pokarmowym, np. serotonina, dopamina, glutaminian czy noradrenalina. Nadmierna, długotrwała reakcja na stres może powodować silne skurcze jelit i zaburzenie wydzielania tych hormonów.
Ponad to z obserwacji naukowych wynika, że u ponad połowy pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego występuje depresja. Co ciekawe dla przyczyny powstania zaburzeń, w badaniu na szczurach udowodniono, że przeniesienie mikroflory bakteryjnej od chorego na depresję do zdrowego zwierzęcia wywołuje objawy choroby u wcześniej zdrowego biorcy. Wskazuje to, że nieprawidłowy skład treści jelitowej powoduje zaburzenia biochemiczne w mózgu, które doprowadzają do stanu obniżonego nastroju
Od czego zależy nasza reakcja na stres?
10% – działania opierające się na uczeniu i wykorzystywaniu technik radzenia sobie ze stresem
90% – postawa wobec życia
Jak zwiększyć naszą odporność na stres?
Jako, że reakcja na stres ma większy związek z umysłem (tym co myślimy), niż z ciałem należało by zacząć od zmiany przekonań i postrzegania rzeczywistości.
Poniżej mały poradnik jak wpłynąć na naszą postawę wobec życia aby oswoić stres w życiu codziennym
- staraj się dostrzegać w każdej sytuacji życiowej potencjalne rozwiązania (polecam np. metodę “problem solving”)
- pamiętaj o poczuciu humoru – udowodniono, że Ci którzy mają do siebie mniej poważny stosunek, charakteryzują się sprawniejszym układem immunologicznym
- nawiązuj i utrzymuj bliskie relacje z innymi – przebywaj z ludźmi którzy kochają Cię takiego jakim jesteś
- myśl realistycznie o tym co możesz uczynić, a co jest niemożliwe
- bierz odpowiedzialność za swoje czyny, nie obwiniaj otoczenia
- bądź asertywny i wierny swoim wartościom, przekonaniom, nie bój się sprzeciwić w przypadku przekroczenia Twoich granic
Zajrzyj również do artykułu na temat wpływu stresu na nasze ciała i umysł link.
Piśmiennictwo:
Sygit-Kowalkowska, Ewa. “Radzenie sobie ze stresem jako zachowanie zdrowotne człowieka–perspektywa psychologiczna.” Hygeia Public Health 49.2 (2014): 202-208.
Woźniak, M., Brukwicka, I., Kopański, Z., Kollár, R., Kollárová, M., & Bajger, B. (2015). Zdrowie jako wypadkowa działania różnych czynników. JCHC, 4, 15-20.
Leśniewska, Grażyna. “Stres a równowaga życiowa.” Studia i Prace WNEIZ US 40/2 (2015): 119-129.
Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. “The impact of stress on body function: A review.” EXCLI J. 2017 Jul 21;16:1057-1072.
Dhabhar, Firdaus S. “Effects of stress on immune function: the good, the bad, and the beautiful.” Immunologic research 58.2-3 (2014): 193-210.
Stults-Kolehmainen, Matthew A., and Rajita Sinha. “The effects of stress on physical activity and exercise.” Sports medicine 44.1 (2014): 81-121.