Jak ważna jest dieta w nietolerancji fruktozy ? Czym jest nietolerancja fruktozy ? Wa jaki sposób możesz rozpoznać u siebie nietolerancję fruktozy ? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w artykule.
Nietolerancja fruktozy może występować w dwóch wariantach. Pierwszy to zespół złego wchłaniania fruktozy, który występuje stosunkowo często (szacuje się co 3 osoba, u której zdiagnozowano Syndrom Jelita Drażliwego IBS cierpi na nietolerancję fruktozy), a drugi to wrodzona nietolerancja fruktozy – tzw. fruktozemia o podłożu genetycznym, która pojawia się średnio u 1 na 40 tysięcy osób.
Zespół złego wchłaniania fruktozy występuje na skutek niedoboru białka odpowiadającego za transport fruktozy przez błonę komórkową. Niestrawiona fruktoza trafia zamiast do jelita cienkiego od razu do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji wywołując takie dolegliwości jak: wzdęcia, bóle brzucha, biegunki. Niezdiagnozowana nietolerancja fruktozy może prowadzić do obniżenia apetytu, niedoborów pokarmowych spowodowanych biegunkami, w tym żelaza, kwasu foliowego i cynku, obniżenia odporności i pogorszenia ogólnej kondycji psycho-fizycznej Pacjenta. U dzieci objawem może być zahamowanie wzrostu, czy pogorszony rozwój psychofizyczny.
Objawy związane z układem pokarmowym u części chorych pojawiają się natychmiast po zjedzeniu niewielkiej ilości pokarmów zawierających fruktozę, a u innych dopiero większa ilość powoduje dolegliwości. Wraz z nietolerancją fruktozy często występuje również upośledzona tolerancja innego cukru – laktozy. I tu pojawia się często zadawane pytanie czy dorośli powinni pić mleko ? Zachęcam do przeczytania artykułu na temat mleka i jego wpływu na organizm.
Jak zdiagnozować nietolerancję fruktozy?
Niestety w pracy spotykam się z wieloma przypadkami Pacjentów u których od lat występują objawy charakterystyczne dla nietolerancji fruktozy, a którzy nigdy nie zostali pokierowani na właściwe badania diagnostyczne w celu rozpoznania schorzenia… Bardzo często gastrolodzy stwierdzają że ma Pan/Pani IBS i taka Pani/Pana uroda. Jak dobrze pójdzie lekarz wspomni coś o diecie FodMap lub odeśle do dietetyka.
Wrodzona nietolerancja fruktozy (fruktozemia), niesie za sobą dużo bardziej niebezpieczne konsekwencje takie jak: niewydolność nerek, wątroby, a w konsekwencji nawet śmierć.
Wodorowy test oddechowy jest złotym standardem w przypadku rozpoznawania nietolerancji fruktozy. Pacjentowi będącemu na czczo podaje się określoną dawkę fruktozy, a następnie mierzy się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. Przyjmuje się, że wynik testu jest dodatni, gdy stężenie gazu jest wyższe o 20 ppm od wartości wyjściowej.
Podstawową formę leczenia stanowi dieta z ograniczeniem/eliminacją produktów zawierających fruktozę Restrykcyjność diety należy dostosować do ciężkości objawów ponieważ każdy ma swój indywidualny próg tolerancji fruktozy i u jednej osoby objawy nietolerancji mogą występować już po ćwiartce jabłka, podczas gdy u innej dopiero po spożyciu jego sporych ilości.
Fruktozemię diagnozuję się poprzez oznaczenie aktywności enzymu aldolazy fruktozo-1-fosforanowej w wątrobie, po przezskórnym pobraniu fragmentu tego narządu. Inną metodą diagnostyczną jest test obciążenia fruktozą – fruktozę podaje się dożylnie, a następnie mierzy się jej poziom we krwi. Można również wykonać badanie genetyczne, polegające na określeniu najczęstszych mutacji występujących w genie kodującym aldolazę B.
Leczenie
Leczenie w przypadku wrodzonej fruktozemii polega na całkowitej eliminacji wszelkich napojów i produktów zawierających fruktozę. W przypadku tej odmiany nietolerancji fruktozy nieprzestrzeganie zaleceń dietetycznych niesie za sobą bardzo poważne konsekwencje zdrowotne i jest konieczne do utrzymania Pacjenta w dobrym stanie.
Zespół złego wchłaniania fruktozy nie wymaga tak drastycznych działań. W zależności od stopnia nasilenia objawów wystarczy jedynie ograniczyć spożycie produktów bogatych we fruktozę.
Dieta w nietolerancji fruktozy
Produkty wraz z zawartością fruktozy
| Produkt | Fruktoza (g/100 g) |
| jabłko | 5–5,9 |
| gruszka | 6,5 |
| soki owocowe | 5-7 |
| sacharoza (cukier) | 50 |
| miód | 40,9 |
| arbuz | 3,4 |
| rodzynki | 29,8 |
| banan | 3,5 |
| grejpfrut | 1,2 |
| pomarańcza | 1,8 |
| śliwka | 3,4 |
| pomidor | 1,2 |
| ziemniak | 0,1 |
Źródło: Krzysztof M., Kamińska B., Plata-Nazar K., Grabska-Nadolska M., Upośledzenie wchłaniania fruktozy: rola w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci, “Forum Medycyny Rodzinnej”
Owoce wskazane – o niższej zawartości fruktozy lub stosunku glukozy do fruktozy zbliżonym do 1 do 1
- cytrusy (grejpfruty, pomarańcze, cytryny, kumkwaty, mandarynki);
- świeże owoce grubopestkowe (morele, śliwki, brzoskwinie, nektarynki);
- owoce jagodowe (czarne jagody, żurawiny, maliny, truskawki);
- dojrzałe banany, kiwi, ananasy
W celu minimalizacji objawów przy nietolerancji fruktozy nie należy jeść owoców na czczo oraz na “pusty” żołądek.
Owoce i produkty o wysokiej zawartości fruktozy – do eliminacji/ograniczenia w diecie
- świeże owoce drobnopestkowe (jabłka, gruszki, śliwki, melony, papaje, arbuzy);
- winogrona;
- owoce suszone (jabłka, śliwki, morele, figi, daktyle, rodzynki);
- miód;
- powstające na bazie owoców przetwory (dżemy, musy, marmolada, syropy);
- soki owocowe;
- produkty z syropem fruktozowym/syropem glukozowo-fruktozowym (słodycze, cukierki, ciasta)
Spożycie warzyw nie podlega tak rygorystycznym ograniczeniom z uwagi na znacznie mniejszą zawartość fruktozy. Wyższą zawartość fruktozy znajdziemy w takich warzywach jak: w buraki, groszek, brokuły, cebula czy czosnek.
Jak się okazuje fruktoza ma również wpływ na nasz układ sercowo-naczyniowy. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej na ten temat to zachęcam Cię do przeczytania artykułu na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.
Piśmiennictwo:
USDA (United States Department of Agriculture). 2015. Agricultural Research Service. „Nutrient Data Laboratory Home Page dostęp 10.10.2017] Johnson R., Segal M., Sautin Y. i wsp. Potential role of sugar (fructose) in the epidemic of hypertension, obesity and the metabolic syndrome, diabetes, kidney disease, and cardiovascular disease. Am. J. Clin. Nutr. 2007; 86: 899–906.
Sadowska J., Rygielska M.: Technologiczne i zdrowotne aspekty stosowania syropu wysokofruktozowego do produkcji żywności. Żywność Nauka Technologia Jakość, 2014.