Cukrzyca ciążowa może występować jako:
1. Cukrzyca przedciążowa (PGDM, pregestational diabetes mellitus) — gdy w ciążę zachodzi kobieta chorująca już na cukrzycę (niezależnie od typu choroby).
2. Cukrzyca pociążowa – gdy hiperglikemia po raz pierwszy jest rozpoznana w trakcie ciąży.
Na skróty
Czynniki ryzyka hiperglikemii (podwyższonego poziomu cukru) w ciąży
- ciąża po 35. roku życia
- nadciśnienie tętnicze
- nadwaga lub otyłość
- wcześniejsze urodzenie dziecka o dużej masie ciała (> 4 kg)
- urodzenie noworodka z wadą rozwojową
- zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie
- przypadki cukrzycy typu 2 w najbliższej rodzinie
- rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzedniej ciąży
- zespół policystycznych jajników
Jak często należy chodzić na wizyty do diabetologa mając zdiagnozowaną cukrzycę typu 2 w ciąży?
W przypadku zdiagnozowanej cukrzycy ciążowej wizyty u diabetologa powinny odbywać się nie rzadziej niż co miesiąc, w uzasadnionych przypadkach co 2–3 tygodnie.
Jest to spowodowane między innymi zmieniającym się zapotrzebowaniem na insulinę i koniecznością monitorowania masy ciała, czynności nerek, narządu wzroku i wartości ciśnienia tętniczego.
Rozpoznanie cukrzycy ciążowej
U ciężarnych z grupy ryzyka (patrz powyżej) lekarz powinien zlecić wykonanie testu diagnostycznego (75 g OGTT) podczas pierwszej wizyty. Jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii należy powtórzyć test diagnostyczny między 24.–28. tygodniem ciąży lub gdy wystąpią pierwsze objawy sugerujące cukrzycę.
Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników 75 g OGTT według IADPSG 2010 i WHO 2013
| Czas wykonywania oznaczenia | Stężenie glukozy (mg/dl) |
| Na czczo | 92-125 |
| 60 minuta | ≥ 180 |
| 120 minuta | 153–199 |
Po porodzie u większości kobiet stężenia glukozy ulegają normalizacji, jednak wszystkie kobiety powinny być poddane badaniu w kierunku obecności zaburzeń tolerancji glukozy. Przebycie cukrzycy w ciąży jest czynnikiem ryzyka cukrzycy w dalszych latach życia. Zaleca się wykonanie 75 g OGTT 6–12 tygodni po porodzie, a potem oznaczanie glikemii na czczo raz w roku. Przed planowaną kolejną ciążą należy wykonać test tolerancji glukozy (75 g OGTT).
Docelowe wartości glikemii podczas samokontroli (pomiar glukometrem):
| Czas wykonywania oznaczenia | Stężenie glukozy (mg/dl) |
| Na czczo | 70–90 |
| 60 minuta | < 140 mg/dl |
| od 120 minut do 240 minut | > 70–90 mg/dl |
Liczba i pory oznaczania stężenia glukozy powinny być uzależnione od natężenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej i stosowanego leczenia.
Dieta w ciąży z cukrzycą typu 2
Węglowodany
- Powinny wynosić ok 40–50% energii z diety (< 180 g węglowodanów/dobę)
- Wśród produktów zbożowych i owoców większość stanowić powinny te o niskim lub umiarkowanym indeksie glikemicznym
Preferowane produkty zbożowe w diecie kobiet ciężarnych z cukrzycą typu 2 o niższym indeksie
kasza gryczana, jęczmienna, bulgur, chleby razowe z mąki typu 2000/1850, ryż dziki, brązowy, makaron z soczewicy, groszku, ciecierzycy, makarony razowe, naleśniki/placki z mąk razowych/mąki gryczanej/mąki z ciecierzycy, płatki owsiane, pełnoziarniste płatki pszenne, żytnie, otręby
Preferowane owoce w diecie kobiet ciężarnych z cukrzycą typu 2 o niższym indeksie
owoce drobnopestkowe jak: maliny, truskawki, poziomki, jagody, borówki, mniej słodkie jabłka, gruszki, pomarańcze, kiwi, mandarynki, śliwki
Białko
- Zalecane jest ok 20-30% energii z białka (1-1,3 g/kg mc./dobę)
Dobre źródła białka o niższej zawartości tłuszczu
drób, kefiry, jogurty naturalne, twaróg chudy, półtłusty, jaja, dorsz, mintaj, pstrąg, warzywa strączkowe
Tłuszcze
- Zaleca się 20–30% energii z tłuszczów przy czym ważne są ich proporcje i rodzaj w diecie
Preferowane źródła tłuszczów w diecie:
orzechy włoskie, laskowe, migdały, pestki dyni, siemię lniane, nasiona chia, oliwa z oliwek, oliwki, oleje zimnotłoczone z lnu, orzechów i pestek, tłuste ryby morskie, awokado
Cukrzyca w ciąży – Ile kalorii powinno się spożywać w ciąży?
Ilość kalorii w diecie należy dobrać w zależności od masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej i wieku. Ilość kalorii w diecie można obliczyć korzystając z kalkulatora całkowitej przemiany materii. Zapotrzebowanie kaloryczne dla kobiet w pierwszym trymestrze nie zmienia się, a dla kobiet w 2 i 3 trymestrze należy do uzyskanych wartości doliczyć odpowiednio:
- + 350 kcal/dobę – II trymestr
- + 475 kcal/dobę – III trymestr
Zalecany średni przyrost masy ciała pod koniec ciąży to średnio o 8 –12 kg, w zależności od wyjściowej masy ciała (od ok. 7 kg dla BMI > 29,0 kg/m2 do 18 kg dla BMI < 19,8 kg/m2 ).
Zbiór ogólnych zaleceń dla kobiet z cukrzycą w ciąży znajdziesz pod tym linkiem.
Piśmiennictwo:
Piotr Molęda, Aneta Fronczyk, Karolina Jabłońska, Marta Bryśkiewicz, Liljanna Majkowska. Praktyczna realizacja zaleceń dotyczących diagnostyki cukrzycy ciążowej, Ginekol Pol. 2015, 86, 132-136
Cypryk, Katarzyna. “Cukrzyca ciążowa—rozpoznawanie i leczenie.” Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 1.2 (2016): 41-44
Wender-Ożegowska, Ewa, et al. “Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą.” Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2.5 (2017): 215-229.
Szostak-Węgierek, D. “Zbilansowana dieta ważna dla kobiet w ciąży.” Przemysł Spożywczy 70.7 (2016): 39-41.