Aktywność fizyczna – układ krążenia

Powszechnie wiadomo, że osoby uprawiające regularny wysiłek fizyczny są w lepszej kondycji zdrowotnej i żyją dłużej. Nie każdy jednak wie, że aktywność fizyczna nie tylko w dużej mierze chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi, które sieją największe żniwo wśród osób po 65 roku życia, ale może też znacząco wspomóc ich leczenie i zmniejszyć ryzyko poważnych, często śmiertelnych komplikacji zdrowotnych.

Jakie sporty są zalecane dla osób chcących zapobiec chorobom układu sercowo-naczyniowego?

Najlepsze dla wzmocnienia serca oraz poprawy kondycji całego układu krwionośnego są sporty tzw. aerobowe, w trakcie których organizm ulega największemu dotlenieniu, a układ krwionośny aktywnie pracuje. Mogą to być np.: nordic walking, jogging, pływanie, jazda na rowerze. Istotne jest by czas ćwiczeń i ich intensywność zwiększać stopniowo i starać się rozpoczynać ćwiczenia od krótkiej 10-15 minutowej rozgrzewki – szczególnie w przypadku osób rzadko uprawiających sport do tej pory.

Jakie korzyści zdrowotne powoduje regularne uprawianie sportów aerobowych?

• obniżenie ciśnienia tętniczego
• regulacja gospodarki cholesterolowej (zwiększenie frakcji “dobrego” cholesterolu HDL, a zmniejszenie jego aterogennej frakcji LDL)
• obniżenie gęstości krwi – niższe ryzyko zakrzepów krwi
• obniżenie spoczynkowego rytmu serca
• zmniejszenie napięcia nerwowego – większa odporność na stres
• poprawa elastyczności śródbłonka naczyniowego – mniejsze ryzyko “osadzania” się cholesterolu na ścianach naczyń krwionośnych i tętnic
• szczuplejsza sylwetka – mniejsze ryzyko występowania nadwagi i otyłości, które są istotnym czynnikiem przyczyniającym się do powstania zmian miażdżycowych.

Jaki rodzaj wysiłku fizycznego jest zalecany dla osób cierpiących na chorobę wieńcową lub schorzenia do niej predysponujące?

W przypadku osób, u których występują już pierwsze objawy zwiększające ryzyko występowania incydentów sercowo-naczyniowych w przyszłości (np. u osób z nadciśnieniem, insulinoopornością, cukrzycą), należy badać poszczególne parametry zdrowotne przed podjęciem wysiłku.

1. Osoby z nadciśnieniem tętniczym

Jako, że ciśnienie tętnicze znacząco wzrasta podczas wysiłku fizycznego, osoba z nadciśnieniem nie powinna podejmować aktywności fizycznej, jeżeli wartość ciśnienia przekracza 140/90 mmHg. Zaleca się więc by przed podjęciem wysiłku osoby takie wykonywały pomiar ciśnienia za pomocą ciśnieniomierza.

Nie oznacza to jednak w żadnym razie aby osoby z nadciśnieniem rezygnowały z aktywności fizycznej, gdyż przynosi ona w przypadku tego schorzenia bardzo korzystne rezultaty w postaci obniżenia ciśnienia (średnio o 5-10 mm Hg). Dodatkowo aktywność fizyczna wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej co jest w przypadku osób chorujących na nadciśnienie bardzo pożądane i również przyczynia się do obniżenia ciśnienia.

Trening powinien odbywać się stopniowo i osiągać niskie lub umiarkowane tempo. Warto więc go rozpocząć od rozgrzewki (ok. 10-15 minutowej), a następnie przejść do wysiłku właściwego np.: powolnego truchtu, jazdy na rowerze o umiarkowanej prędkości, szybkiego marszu, łagodnych ćwiczeń aerobowych typu pilates, czy też joga.

Dowiedz się więcej na temat ruchu w nadciśnieniu link. Jeżeli chcesz dowiedzieć się jak powinna wyglądać dieta przy podwyższonym ciśnieniu zajrzyj do artykułu.

2. Osoby po zawale serca

Osoby po przebytym zawale serca w pierwszej kolejności powinny skonsultować się z lekarzem na temat dozwolonej formy wysiłku fizycznego. W tym celu lekarz powinien zalecić próbę wysiłkową (na bieżni ruchomej/rowerze), podczas której mierzone jest tętno, czyli częstość skurczów serca. Celem tej próby jest ustalenie wydolności pacjenta, jak również zbadanie reakcji jego organizmu na wysiłek. Dopiero mając wyniki takiego testu lekarz może zalecić czas i rodzaj wykonywanego wysiłku. Z tego względu istotne jest aby osoby po zawale serca dopilnowały, aby lekarz zlecił wykonanie odpowiedniego testu wydolnościowego.

3. Osoby z chorobą niedokrwienną serca (u których nie wystąpił zawał)

Umiarkowany wysiłek może okazać się bardzo korzystny dla osób ze stabilną chorobą wieńcową i spowodować poprawę wartości istotnych w tej chorobie parametrów. Pomimo to, osoby chore powinny wcześniej skonsultować się z lekarzem jaki rodzaj wysiłku będzie dla nich najlepszy. Odradza się pacjentom z chorobą wieńcową sportów anaerobowych, które mają zazwyczaj charakter krótkich intensywnych ćwiczeń np. na siłowni, czy biegów sprinterskich. Sporty tego typu nie zapewniają odpowiedniego dotlenienia organizmu i w sposób znaczący podnoszą ciśnienie tętnicze. Taka sytuacja w przypadku osób z chorobą niedokrwienną może być niebezpieczna.

Osoby z chorobą serca powinny również unikać niektórych czynności domowych, takich jak:

• dźwiganie ciężkich przedmiotów, zakupów
• przesuwanie mebli i innych ciężkich przedmiotów
• szybkie wbieganie lub schodzenie ze schodów

Jak regularny wysiłek fizyczny wspomaga leczenie osób z już występującą chorobą sercowo-naczyniową?

• Wpływa na szybsze i bardziej efektywne wykształcenie się obocznego krążenia wieńcowego
• Obniża częstości bólów wieńcowych
• Obniża ciśnienie tętnicze krwi (o ok 5-10 mmHg)
• Zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów krwi
• Poprawia elastyczność śródbłonka naczyniowego, przez co zapobiega powstawaniu nowych złogów cholesterolowych na powierzchni naczyń
• Obniża poziom złego, a podnosi poziom “dobrego” cholesterolu, przez co może spowodować rozszerzenie światła tętnic i lepszy przepływ krwi.

W świetle faktów osoba zagrożona chorobami układu krążenia powinna rozważyć wdrożenie, minimum 4 dni “ruchu” w tygodniu. Może zyskać dzięki temu nie tylko niedopuszczenie do rozwoju choroby lub opóźnienie jej występowania. Dodatkowo osiągnąć znaczną poprawę w jej leczeniu np. poprzez zmniejszenie dawki leków obniżających ciśnienie, czy też poprawę wyników krwi.

Piśmiennictwo:
Jankowski, Piotr. “Zasady profilaktyki chorób układu krążenia w 2018 roku.” Kardiologia Inwazyjna 12.6 (2017): 42-48.
Siedlecka, Jadwiga, et al. “Zapobieganie chorobom układu krążenia-program profilaktyczny wdrożony w wybranym przedsiębiorstwie.” (2017).