Jak powinna wyglądać dieta w refluksie żołądkowo-przełykowym, jakich zasad powinieneś przestrzegać oraz jak leczyć refluks wszystkie te informacje znajdziesz w tym artykule.
Na skróty
Czym jest refluks?
Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD/GORD) polega na zarzucaniu kwaśnej treści żołądka do przełyku. Przyczyną tego jest głównie niedostateczne napięcie dolnego zwieracza przełyku, przez co zawartość żołądka cofa się do przełyku. Wyróżnia się 2 postacie choroby: nienadżerkową (NERD) oraz postać nadżerkową (GERD), w którą z czasem przechodzi nieleczona postać nienadżerkowa.
Refluks zazwyczaj wiąże się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, jak również często (ale nie zawsze) ze zmianami zapalnymi w błonie śluzowej przełyku. Choroba ta zazwyczaj towarzyszy choremu przez dłuższy okres czasu (pierwszy okres leczenia trwa od 4 do 8 tygodni). Niestety po jej wyleczeniu często dochodzi do nawrotów choroby.
Objawy refluksu to:
- zgaga
- cofanie się kwaśnej treści z żołądka do przełyku i gardła
- kwaśne odbijania
- trudności podczas przełykania
- kaszel (w szczególności w nocy)
- ból w klatce piersiowej
- chrypka, ból gardła
- problemy z uzębieniem – w tym próchnica
Kto jest najbardziej narażony na chorobę refluksową?
Na chorobę refluksową przełyku najbardziej narażone są osoby:
- Po 40-tym roku życia
- Z nadwagą lub otyłe
- Palące
- O niskiej aktywności fizycznej
- Z tendencją do mocnego przeżywania wydarzeń mających miejsce wokół nich, mocno stresujące się
- Wykazujące typ osobowości A tzn. charakteryzujące się dużą niecierpliwością, czasem agresją, przy jednocześnie niskim poczuciu własnej wartości. Inne cechy charakterystyczne dla tego typu osobowości to: skłonność do hipochondrii, depresji, lęku.
Czego należy unikać, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na refluks żołądkowo-przełykowy?
- Szybkiego spożywania dużych porcji posiłków
Jedzenie w pospiechu często wiąże się z tzw. połykaniem powietrza, które w efekcie gromadzi się na dnie żołądka. Rozciągnięcie ścian żołądka sprzyja rozluźnieniu dolnego zwieracza przełyku
- Wysokiej podaży tłuszczów zwierzęcych w diecie
Mowa tutaj głównie o tłuszczach zawartych w takich produktach jak: kotlety smażone, tłuste wędliny, kiełbasy, kabanosy, tłuste sery.
- Stresu i nerwów
Wiem, że to trudne, ale tłumienie w sobie emocji może nasilać dolegliwości związane z refluksem. Warto więc znaleźć zdrową alternatywę i w stanach napięcia pójść np. na spacer, czy wykonać ćwiczenia relaksacyjne.
Niebezpieczne powikłania choroby refluksowej przełyku
- Przełyk Baretta
Jest to choroba polegająca na patologicznych zmianach w przełyku, w której nabłonek przełyku zostaje stopniowo zastępowany przez jednowarstwowy nabłonek jelitowy. Choroba ta znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia raka przełyku w przyszłości (nawet 50-krotnie)!
- Nadżerka przełyku
- Zwężenie przełyku
- Owrzodzenia
Leczenie refluksu
Leczenie refluksu powinno opierać się na 3 filarach:
- Zmianie stylu życia oraz diety
- W przypadku zaburzeń o tle nerwowym – wprowadzeniu regularnych sesji z psychologiem, nauki radzenia sobie z gwałtownymi emocjami
- Wprowadzeniu odpowiednio dobranej farmakoterapii (leków osłabiających kwaśny odczyn soku żołądkowego, zwiększające napięcie mięśni przełyku, leki alkalizujące)
Zmiana stylu życia dotyczą:
- redukcji masy ciała w przypadku występowania nadwagi lub otyłości (zastosowanie niskokalorycznej diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej)
- zaprzestania palenia tytoniu
- doborze diety przyjaznej dla żołądka
- spożywaniu mniejszych porcji posiłków w większej częstotliwości
Jak można złagodzić dokuczliwe objawy refluksu ?
- unikanie “leżakowania” bezpośrednio po spożyciu posiłku
- wprowadzenie pozycji półleżącej w czasie snu, czyli spanie na podwyższonym wezgłowiu łóżka (ok. 15-20 cm)
- rezygnacja z obcisłej odzieży w okolicy brzucha, ciasnych pasków
- zmniejszenie objętości spożywanych posiłków
- unikanie produktów drażniących śluzówkę przełyku/żołądka jak: produkty kwaśne, tłuste, smażone
Dieta w refluksie żołądkowo-przełykowym
Jakich produktów powinno się unikać w diecie przy refluksie?
- Mocna kawa, herbata, kakao lub czekolada, alkohol, napar z mięty
Produkty te wpływają na zwiększone rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. Dodatkowo kawa i alkohol nasilają zakwaszenie treści żołądkowej poprzez nasilenie wydzielania kwaśnego soku żołądkowego.
- Warzywa cebulowe (por, czosnek, cebula)
Nasilają spontaniczne epizody rozluźnienia dolnego przełyku.
- Produkty z wysoką zawartością tłuszczu, wyroby czekoladowe
Powodują dłuższe zaleganie pokarmu w żołądku. Dodatkowo tłuszcze zwierzęce wpływają na nasilenie zgagi.
- Owoce cytrusowe, soki z tych owoców, sok pomidorowy, ostre przyprawy (pieprz, chilli, ostra papryka), napoje gazowane
Sprzyjają wystąpieniu lub nasileniu zgagi. Zgagę nasilają również kawa oraz wszelkie napoje gazowane. Ostre przyprawy oraz kwaśne owoce lub soki powodują również podrażnienie przełyku, często wywołując ból.
- Nadmiar soli, słone produkty
Sól działa drażniąco w przypadku uszkodzeń śluzówki przełyku/żołądka.
Dieta w refluksie żołądkowo-przełykowym -zalecenia dietetyczne
1. Unikaj smażenia
Tłuszcz jest składnikiem pokarmowym, który w dużym stopniu sprzyja zaostrzeniu objawów choroby. Warto więc zainwestować w dobrą patelnię z nieprzywierająca powłoką lub też zastąpić smażenie: pieczeniem, gotowaniem na parze, w wodzie, grillowaniem (na specjalnych grillach elektrycznych nie wymagających użycia tłuszczu).
2. Zrezygnuj z tłustych potraw i produktów
Należy wyeliminować z diety takie produkty jak: tłuste wędliny (salcesony, pasztety, kiełbasy, salami, kabanosy itd.), boczek, smalec oraz potrawy takie jak: bigos, pierogi ze skwarkami, kotlety panierowane, żeberka oraz wszelkie potrawy z użyciem tłustych sosów. Będą one długo zalegać w żołądku i przez to nasilać objawy refluksu.
3. Jedz mniej a częściej
Zaleca się spożywanie posiłków co 3-4 godziny przy czym dobrze aby ostatni był co najmniej 3 godziny przed snem. Zmniejszenie porcji oraz zwiększenie częstotliwości posiłków ma na celu uniknięcie rozciągania ścian żołądka.
4. Jedz powoli, w spokojnej atmosferze i dokładnie przeżuwaj pokarm
5. Unikaj spożywania produktów wymienionych na liście produktów niezalecanych
Więcej materiałów na temat: Dieta w refluksie żołądkowo-przełykowym znajdziesz tutaj.
Piśmiennictwo:
Nowak, Andrzej, and Tomasz Marek. “Choroba refluksowa przełyku.” Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 4.6 (2002): 16-21.
Czerwionka-Szaflarska, Mieczysława, and Bartosz Romańczuk. “Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 4. No. 1. 2010.
Zieliński, Jan. “Choroba refluksowa przełyku jako częsta przyczyna przewlekłego kaszlu.” Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 8.8 (2005): 58-62.
Korzonek, Maria, Agnieszka Dziergas, and Magdalena Kuczyńska. “Choroba refluksowa przełyku (GERD)—problem wciąż aktualny.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 8. No. 5. 2014.